WYKORZYSTANIE SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W ROZWOJU KOMPETENCJI PRZEDSIĘBIORCZYCH PRZYSZŁYCH EKONOMISTÓW: ASPEKT TEORETYCZNY
DOI:
https://doi.org/10.28925/2412-124X.2025.14.7Słowa kluczowe:
kompetencje cyfrowe, kompetencje przedsiębiorcze, kształcenie zawodowe studentów kierunków ekonomicznych, przyszli ekonomiści sztuczna inteligencja.Abstrakt
Autorzy artykułu podkreślają znaczenie rozwoju kompetencji przedsiębiorczych przyszłych ekonomistów, zwracając uwagę na wykorzystanie w tym procesie sztucznej inteligencji (SI), która obecnie stanowi nowoczesną technologię transformującą edukację, w tym edukację ekonomiczną. Analizując zagraniczne i ukraińskie publikacje dotyczące zastosowania SI w kształceniu studentów kierunków ekonomicznych, autorzy zauważają, że problem ten jest wciąż niewystarczająco zbadany zarówno przez ukraińskich, jak i zagranicznych naukowców, co potwierdza aktualność przedstawionych badań. Metodologia badania obejmowała wyszukiwanie publikacji naukowych w bazach Scopus, ERIC i Web of Science oraz dalszą analizę wybranych prac, co pozwoliło autorom zidentyfikować szereg kluczowych tendencji i podejść. W szczególności podkreślono, że wykorzystanie takich technologii SI jak uczenie maszynowe, przetwarzanie języka naturalnego, systemy ekspertowe, widzenie maszynowe, duże modele językowe, big data oraz czaty oparte na SI jest efektywne w rozwijaniu kompetencji przedsiębiorczych. Integracja SI z edukacją przedsiębiorczą zwiększa kompetencje cyfrowe, pewność siebie studentów, wspiera rozwój myślenia innowacyjnego, umiejętności technicznych, kreatywności, zaangażowania poznawczego i komunikacji międzykulturowej, a także podnosi motywację i praktyczną gotowość studentów do tworzenia własnych projektów cyfrowych. Wszystko to jest możliwe dzięki jasno określonej strategii i etycznemu wykorzystaniu SI w celu podniesienia jakości kształcenia ekonomicznego.
Bibliografia
Kruhlyk, O. (2025). Formuvannia analitychnykh kompetentsii maibutnikh ekonomistiv v umovakh tsyfrovizatsii: rol i perspektyvy vykorystannia shtuchnoho intelektu [Formation of analytical competencies of future economists in the context of digitalization: the role and prospects of using artificial intelligence]. In The 24th International scientific and practical conference “Integration of new technologies into science to improve research”, June 17–20, 2025, Paris, France (pp. 300–303). International Science Group.
Kuzomko, V., Buranhulova, V. (2021). Mozhlyvosti vykorystannia shtuchnoho intelektu v diialnosti suchasnykh pidpryiemstv [Possibilities of using artificial intelligence in the activities of modern enterprises]. Economy and Society, 32. https://doi.org/10.32782/2524-0072/2021-32-67
Pivniuk, A. (2024). Vykorystannia shtuchnoho intelektu v suchasnii diialnosti pidpryiemstv [Using artificial intelligence in modern business activities]. Scientific notes of Taurida National V. I. Vernadsky University Series: Economy and Management, 35 (74), 4, 69–73. https://doi.org/10.32782/2523-4803/74-4-12
Fostolovych, V. (2022). Shtuchnyi intelekt v suchasnomu biznesi: potentsial, suchasni trendy ta perspektyvy intehruvannia u rizni sfery hospodarskoi diialnosti i zhyttiediialnosti liudyny [Artificial intelligence in modern business : potential, current trends and prospects of integration in different speres of economic activity and human life activity]. Efektyvna ekonomika, 7. https://doi.org/10.32702/2307-2105.2022.7.4
Shapran, O. (2016). Sutnist i struktura pidpryiemnytskoi kompetentnosti maibutnikh ekonomistiv [The essence and structure of entrepreneurial competence of future economists]. Bulletin of the Cherkasy Bohdan Khmelnytsky National University. Series_«Pedagogical_Sciences», 5, 136–141. https://ped-ejournal.cdu.edu.ua/issue/view/130/55
Graduate Management Admission Council (2025). AI in Business Education Current practices and future potential. https://www.gmac.com/market-intelligence-and-research/research-library/curriculum-insight/ai-current-practices-future-potential
Alqahtani, M. M. (2023). Artificial intelligence and entrepreneurship education: A paradigm in Qatari higher education institutions after COVID-19 pandemic. International Journal of Data and Network Science, 7 (2), 695–706. https://doi.org/10.5267/j.ijdns.2023.3.002
Bacigalupo, M., Kampylis, P., Punie, Y., & Van den Brande, G. (2016). EntreComp: The Entrepreneurship Competence Framework. EU4Digital. https://eufordigital.eu/uk/library/entrecomp-the-entrepreneurship-competence-framework
Bublyk, L. (2025). Maibutni perspektyvy rozvytku navychok ShI dlia studentiv ekonomichnykh osvitnikh napriamiv [Future percpectives on AI skills development for economics students]. Economy and Society, 71. https://doi.org/10.32782/2524-0072/2025-71-19
Chen, L., Ifenthaler, D., Yau, J. Y., & Sun, W. (2024). Artificial intelligence in entrepreneurship education: a scoping review. Education + Training, 66 (6), 589–608. https://doi.org/10.1108/et-05-2023-0169023-0169
Chui, M., Hazan, E., Roberts, R., Singla, A., Smaje, K., Sukharevsky, A., Yee, L., Zemmel, R. (2023). The economic potential of generative AI: The next productivity frontier. McKinsey & Company. https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/the-economic-potential-of-generative-ai-the-next-productivity-frontier
Duong, C. D., & Vu, T. N. (2025). Entrepreneurial education and higher education students’ e-entrepreneurial intention: a moderated mediation model of generative AI incorporation and e-entrepreneurial self-efficacy. Higher Education Skills and Work-based Learning, 15 (5), 1024–1048 https://doi.org/10.1108/heswbl-12-2024-0390
Empowering learners for the age of AI: An AI literacy framework for primary and secondary education (2025). (Review draft). AILit Framework. https://ailiteracyframework.org
Lang, Q., Tian, S., Wang, M., & Wang, J. (2024). Exploring the answering capability of large language models in addressing complex knowledge in entrepreneurship education. IEEE Transactions on Learning Technologies, 17, 1–11. https://doi.org/10.1109/tlt.2024.3456128
Malik, A., Onyema, E. M., Dalal, S., Lilhore, U. K., Anand, D., Sharma, A., & Simaiya, S. (2023). Forecasting students’ adaptability in online entrepreneurship education using modified ensemble machine learning model. Array, 19, 100303. https://doi.org/10.1016/j.array.2023.100303
Mayer, H., Yee, L., Chui, M., Roberts, R. (2025). Superagency in the workplace: Empowering people to unlock AI’s full potential. McKinsey & Company. https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/superagency-in-the-workplace-empowering-people-to-unlock-ais-full-potential-at-work
Nweke, L.O., Okebanama, U.F. & Mba, G.U. (2025). Enhancing entrepreneurial skills through experiential learning in IoT, AI, and cybersecurity. Discover Education, 4, 149. https://doi.org/10.1007/s44217-025-00573-9
Park, J.-H., Kim, S.-J., & Lee, S.-T. (2025). AI and Creativity in Entrepreneurship Education: A Systematic Review of LLM Applications. AI, 6 (5), 100. https://doi.org/10.3390/ai6050100
Somià, T., & Vecchiarini, M. (2024). Navigating the new frontier: the impact of artificial intelligence on students’ entrepreneurial competencies. International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, 30 (11), 236–260. https://doi.org/10.1108/ijebr-08-2023-0788
Uzule, K., Dehtjare, J., Verina, N., Ulbinaite, A., & Kitanovikj, B. (2025). Extending the concept of diversity in entrepreneurship competence education to include AI skills: public administration employers and experts’ insights. Problems of Education in the 21st Century, 83 (4), 579–602. https://doi.org/10.33225/pec/25.83.579
Vuorikari, R., Kluzer, S., & Punie, Y. (2022). DigComp 2.2: The Digital Competence Framework for Citizens – With new examples of knowledge, skills and attitudes. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2760/115376
Yu, G., Ramayah, T., & Lin, Z. (2025). Toward understanding the role of generative AI in entrepreneurship education: A systematic review. Computers and Education Artificial Intelligence, 100470. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2025.100470
Zhou, H., Chen, Y., Liu, Y., Jiang, R., Wang, J., & Sun, M. (2025). Harnessing generative AI and argumentation-driven learning for entrepreneurial competence development: evidence from university-based studies. Interactive Learning Environments, 1–18. https://doi.org/10.1080/10494820.2025.2519122
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Роман Гошко, Вячеслав Осадчий
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.
Тип ліцензії: Creative Commons Attribution Non-Commercial
Автор дозволяє:
- поширювати — копіювати, передавати свій твір,
- змінювати — переробляти, розвивати твір.
Умови такі:
- автор не дозволяє використовувати свій чи змінений твір з комерційною метою (Noncommercial),
- слід зберігати посилання на попередніх авторів у визначеній ними формі (Attribution). Ви повинні надати посилання на ліцензію та вказати, чи були внесені зміни. Ви можете це робити будь-яким розумним способом, але це не означає, що ліцензіат схвалює вас або ваше використання.
Автори залишають за собою право на авторство своєї роботи та передають журналу право першої публікації цієї роботи на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License, котра дозволяє іншим особам вільно розповсюджувати опубліковану роботу з обов'язковим посиланням на авторів оригінальної роботи та першу публікацію роботи у цьому журналі.
Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо неексклюзивного розповсюдження роботи у тому вигляді, в якому вона була опублікована цим журналом (наприклад, розміщувати роботу в електронному сховищі установи або публікувати у складі монографії), за умови збереження посилання на першу публікацію роботи у цьому журналі.
