CYFRYZACJA W NAUCZENIU DYSCYPLIN FILOZOFICZNYCH

Autor

DOI:

https://doi.org/10.28925/2412-124X.2025.14.8

Słowa kluczowe:

cyfryzacja, dialogiczność, humanistyka cyfrowa, modele generatywne, myślenie krytyczne, nauczanie dyscyplin filozoficznych, platformy edukacyjne, sztuczna inteligencja.trajektorie edukacyjne, wiedza filozoficzna.

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest filozoficznej analizie przemian zachodzących w obszarze nauczania dyscyplin filozoficznych w warunkach cyfryzacji szkolnictwa wyższego. Autorzy badają wpływ najnowszych technologii, w szczególności generatywnych systemów sztucznej inteligencji, na praktyki kognitywno-komunikacyjne oraz trajektorie edukacyjne. Szczególną uwagę zwrócono na zmianę natury dialogu filozoficznego, przewartościowanie roli wykładowcy oraz trudności w ocenianiu refleksji i myślenia krytycznego w środowisku cyfrowym. Jednocześnie analizowane są pozytywne aspekty epoki cyfrowej, takie jak innowacyjność form nauczania, dostępność wiedzy czy nowe formaty zanurzenia w myślenie filozoficzne dzięki technologiom immersyjnym. Autorzy podkreślają konieczność zachowania specyfiki wiedzy filozoficznej, która nie poddaje się pełnej algorytmizacji ani uniformizacji. W artykule poruszone zostały również epistemologiczne, metodologiczne i ontologiczne wyzwania digitalizacji, wymagające interdyscyplinarnej refleksji. Podkreślono, że rozwiązań technologicznych w systemie szkolnictwa wyższego nie można rozpatrywać w oderwaniu od wartości humanistycznych oraz kształtowania integralnej osobowości. Zaznaczono także zmianę roli wszystkich uczestników procesu edukacyjnego w cyfrowym środowisku kształcenia. Wskazano ponadto, że zrozumienie technicznych i heurystycznych możliwości narzędzi cyfrowych dostępnych we współczesnej epoce stanowi zadanie dla wszystkich uczestników procesu edukacyjnego. Nakreślono perspektywy dalszych badań w kontekście adaptacji procesu edukacyjnego do nowych warunków technologicznych z uwzględnieniem wymiarów humanistycznych.

Bibliografia

Voronkova, V. G., Nikitenko, V. O. (2022). Filosofiya cifrovoyi lyudini i cifrovogo suspilstva: teoriya i praktika: monografiya [Philosophy of the digital person and digital society: theory and practice: monograph]. Liha-Pres. https://doi.org/10.36059/978-966-397-250-3

Horban, O., Vintoniv-Bakharieva, S., Panasiuk, L. (2025). Kritichne mislennya yak svitoglyadna osnova protidiyi zagrozam gumanitarnoyi bezpeki [Critical Thinking as a Foundational Worldview for Mitigating Threats to Humanitarian Security]. Visnyk of the Lviv University Philosophical Political studies, 60, 45–52. https://doi.org/10.30970/PPS.2025.60.4

Ivanova, O. S., Kit, N., & Storozhyk, M. (2024). Filosofiya osviti v umovah cifrovoyi transformaciyi suspilnogo zhittya [Philosophy of education in the context of digital transformation of public life]. Humanities Studios: Pedagogy, Psychology, Philosophy, 12 (1), 141–148. https://doi.org/10.31548/hspedagog15(1).2024.141-148

Levytskyi, V. O., Radynskyi, S. V., Radynska, S. S. (2025). Osmislennya istorichnoyi osviti u filosofskomu konteksti j suchasnomu cifrovomu osvitnomu seredovishi [Understanding historical education in the philosophical context and the modern digital educational environment]. Bulletin of Academician Stepan Demyanchuk International University of Economics and Humanities. Series: Pedagogy and Psychology, 2, 91–97. https://doi.org/10.32782/3041-2021/2025-2-13

Sukhova, N. (2025). Cifrova transformaciya osviti: dolya filosofiyi yak disciplini gumanitarnogo ciklu [Digital Transformation оf Education: The Fate оf Philosophy as a Discipline of the Humanities Cycle]. Proceedings of the State University "Kyiv Aviation Institute". Philosophy. Cultural Studies, 1 (41), 58–63. https://doi.org/10.18372/2412-2157.41.19852

Alam, S., Hameed, A., Balogh, Z., & Haque, S. A. (2025). Digitalisation of Education: Challenges and Issues in Virtual Pedagogical Competence. Journal of Education Culture and Society, 16 (1), 165–177. https://doi.org/10.15503/jecs2025.2.165.177

Devterov, I., Tokar, L., Silvestrova, O., Lozo, O., & Poperechna, G. (2024). Philosophical Dimensions of Digital Transformation and Their Impact on the Future. Futurity Philosophy, 3 (4), 4–19. https://doi.org/10.57125/FP.2024.12.30.01

Horban, O., Babenko, L., Lomachinska, I., Hura, O., Martych, R. (2021). A knowledge management culture in the European higher education system. Scientific Bulletin of National Mining University, 1, 173–177. https://doi.org/10.33271/nvngu/2021-3/173

Horban, O., Martych, R., Soha, L., & Lohvyniuk, T. (2022). Socio-Philosophical Phenomenon of the Intelligentsia: The Genesis of the Formation of the Concept. WISDOM, 22 (2), 40–49. https://doi.org/10.24234/wisdom.v22i2.609

Horban, O., Protsenko, O., Tytarenko, V., Bulvinska, O. Melnychenko, O. (2022). Cultural economics: the role of higher education institution in shaping the value systems. Scientific Bulletin of National Mining University, 1, 128–132. https://doi.org/10.33271/nvngu/2022-1/128

Horban, O., Stadnyk, M., Martych, R., Mishchuk, A., Mishchuk, M. (2024). The role of higher education in the formation of humanitarian security of the state. La Revista Conhecimento & Diversidade, 16 (43), 302–321. https://doi.org/10.18316/rcd.v16i43.11850

Horban, O., Stadnyk, M., Tarasiuk, L., Martych, R., Vintoniv-Bakharieva, S., Panasiuk, L. (2025). Digitalization of Higher Education as a Tool for Improving Humanitarian Security. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 103 (18), 7656–7669. http://www.jatit.org/volumes/Vol103No18/28Vol103No18.pdf

Overono, A. L., & Ditta, A. S. (2025). The rise of artificial intelligence: A clarion call for higher education to redefine learning and reimagine assessment. College Teaching, 73 (2), 123–126. https://doi:10.1080/87567555.2023.2233653

Picciano, A. G. (2017). Theories and frameworks for online education: Seeking an integrated model. Online Learning, 21 (3), 166–190. https://doi.org/10.24059/olj.v21i3.1225

Salimova, R., Nurmanbetova, J., Kozhamzharova, M., Manassova, M., Aubakirova, S. (2025). Philosophy of education in a changing digital environment: an epistemological scope of the problem. AI & Society: Knowledge, Culture and Communication, 40, 1655–1666 https://doi.org/10.1007/s00146-024-01928-w

Shahzad, M. F., Xu, S., & Asif, M. (2025). Factors affecting generative artificial intelligence, such as ChatGPT, use in higher education: An application of technology acceptance model. British Educational Research Journal, 51 (2), 489–513. https://doi:10.1002/berj.4084

Solovei, V., Horban, Y., Samborska, O., Yarova, I., Melnychenko, I. (2023). Digital transformation of education in the context of the realities of the information society: problems, prospects. Revista de Tecnología de Información y Comunicación en Educación, 17 (2), 225–233. https://doi.org/10.46502/issn.1856-7576/2023.17.02.19

Wiesing, M., Comadran, G., Slater, M. (2025). Confusing virtual reality with reality – An experimental study. iScience, 28 (6), 1–25. https://doi.org/10.1016/j.isci.2025.112655

Pobrania


Abstract views: 37

Opublikowane

2025-11-27

Jak cytować

Gorbań, O., & Wintoniv-Bacharjewa, S. (2025). CYFRYZACJA W NAUCZENIU DYSCYPLIN FILOZOFICZNYCH. ОСВІТОЛОГІЯ, 14(14), 104–115. https://doi.org/10.28925/2412-124X.2025.14.8

Numer

Tom 14 Nr 14 (2025): OŚWIATOLOHIYA

Dział

Cyfryzacja edukacji

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Олександр Горбань, Світлана Вінтонів-Бахарєва

Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.

Тип ліцензії: Creative Commons Attribution Non-Commercial

Автор дозволяє:

  • поширювати — копіювати, передавати свій твір,
  • змінювати — переробляти, розвивати твір.

Умови такі:

  • автор не дозволяє використовувати свій чи змінений твір з комерційною метою (Noncommercial),
  • слід зберігати посилання на попередніх авторів у визначеній ними формі (Attribution). Ви повинні надати посилання на ліцензію та вказати, чи були внесені зміни. Ви можете це робити будь-яким розумним способом, але це не означає, що ліцензіат схвалює вас або ваше використання. 

Автори залишають за собою право на авторство своєї роботи та передають журналу право першої публікації цієї роботи на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License, котра дозволяє іншим особам вільно розповсюджувати опубліковану роботу з обов'язковим посиланням на авторів оригінальної роботи та першу публікацію роботи у цьому журналі.

Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо неексклюзивного розповсюдження роботи у тому вигляді, в якому вона була опублікована цим журналом (наприклад, розміщувати роботу в електронному сховищі установи або публікувати у складі монографії), за умови збереження посилання на першу публікацію роботи у цьому журналі.